اهمیت و جایگاه ادب در فرهنگ اهل بیت (ع)
امام صادق (ع) : بهترین چیزی که پدران برای فرزندان خود به
ارث میگذارند ، ادب است نه مال ، زیرا مال از بین میرود و ادب باقی می
ماند. کافی جلد ۸ صفحه ۱۵۰ حدیث ۱۳۲
رسول خدا (ص) : فرزندان خود را احترام کنید و آنان را نیکو
ادب کنید ، تا آمرزیده شوید. جامع الاخبار صفحه ۳۹۳ ، مکارم اخلاق صفحه
۲۲۲
رسول گرامی (ص) : هیچ پدری هدیه ای بهتر از ادب نیکو به فرزندش نداده است. کنزالعمال جلد ۱۶ صفحه ۴۵۶ حدیث ۴۵۴۱۱
امام صادق (ع) : ما از شیعیان خود کسی را که عاقل ، فهمیده ،
آگاه ، بردبار ، با ادب ، سازگار ، صبور و راستگو باشد دوست داریم . مستدرک
الوسائل جلد ۱۱ صفحه ۱۹۰ حدیث ۱۱
مولا علی (ع) در وصیتی به فرزندش امام حسن (ع) فرمود : پسرم ،
بهره ات را از ادب غنیمت بدار ، و قلب خود را برای آن آزاد گردان ، زیرا
قلب بالاتر از این است که به آلودگی بیامیزی ، و بدان که اگر کمبودی داشته
باشی به وسیله ادب بی نیاز میشوی ، و اگر غریب و تنها باشی ادب دوست و
همراه تو خواهد بود که با وجود آن وحشتی نخواهد بود. اعلام الدین
امام باقر (ع) : سکوت انسان با ادب در درگاه الهی برتر از تسبیح گفتن نادان است. اعلام الدین
امام علی (ع) : ادب انسان را از حسب و نسب بی نیاز میکند. ( یعنی خودش مایه شرافت است ). اعلام الدین
امام علی (ع) : مومن در دنیا صادق است ، و حرکت او مودبانه
است و سخنش همراه با خیرخواهی است و پندش نرم و آرام است ، و از کسی جز خدا
نمی ترسد. جامع الاخبار
حضرت محمد (ص) : ادب نیکو ، زینت عقل است. جامع الاخبار
مولا علی (ع) : ای مومن ! علم و ادب قیمت و بهای توست ، پس در
به دست آوردن آنها تلاش کن ، هرچه علم و ادب تو زیادتر گردد ارزش و عظمت
تو بیشتر میشود ، توسط علم و آگاهی به طرف خدا راهنمایی میشوی و به واسطه
ادب بهتر میتوانی در خدمت پروردگارت قرار گیری و بنده به واسطه ادب خدمت
میتواند ولایت و قرب الهی را به دست آورد ، پس نصیحت را بپذیر تا از عذاب
الهی نجات یابی. مشکاة الانوار ، روضة الواعظین
امام صادق (ع) : چهار خصلت است که انسان بواسطه آنها آقایی پیدا میکند عفت ، ادب ، سخاوت و خرد. الاختصاص صفحه ۲۴۴
امام علی (ع) : هرکه به ادب حریص باشد ، بدیهای او کم خواهد شد. تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۹۱
مولا علی (ع) : ادب مایه کمال مرد است. تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۷۳
مولا علی (ع) : ادب نیکوترین اخلاق است. تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۷۲
مولا علی (ع) : مردم به ادب شایسته ، بیش از طلا و نقره نیازمندند. تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۸۰
امام علی (ع) : میوه ادب ، خوش اخلاقی است. تصنیف غررالحکم حدیث ۵۰۸۴
اهمیت و جایگاه ادب در فرهنگ اهل بیت (ع)
مولا علی (ع) در وصیت به امام حسن (ع) فرمودند : ادب ، مایه
باروری عقل و تزکیه قلب و زینت زبان و راهنمای انسان به اخلاق پسندیده است ،
اگر ادب همراه انسان نباشد او حیوانی رها شده بیش نیست ، خداوند به ادب
خیر دهد کوچک را آقایی میبخشد ، پس در جستجوی ادب باش تا شخصیت و ثروت بدست
آوری ، هرکس پی ادب باشد به وسیله آن چیره میشود کسی که آن را رها کند بر
او چیره میشوند و حمله می آورند. اعلام الدین
معنی و مفهوم ادب
رسول خدا (ص) : قرآن مرکز تربیت الهی است پس در حد توان ادب
آن را بیاموزید ، این قرآن ریسمان الهی و نور نمایان و مایه شفای مفید است ،
پس آن را بخوانید ( و عمل کنید ) جامع الاخبار صفحه ۱۱۴ حدیث ۲۰۰
از امام حسین (ع) سوال شد : ادب چیست ؟ امام فرمود : ادب آن
است که از خانه خود که بیرون می روی ، با هیچ کس برخورد نکنی جز آنکه او را
برتر و بهتر از خود ببینی. موسوعة کلمات الامام الحسین (ع) صفحه ۷۵۰ حدیث
۹۰
امام علی (ع) : نیکوترین ادب آن است که تو را از گناهان باز
دارد. ( یعنی در مقابل خدا مودب باشی ) تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۷۹
مولا علی (ع) : برترین ادب این است که انسان در حد و مرز خود
به ایستد و از اندازه خویش تجاوز نکند. تصنیف غررالحکم صفحه ۲۴۷ حدیث ۵۰۷۸
امام حسن عسگری (ع) : در ادب خودت همین کافی است که از آنچه از دیگران نمی پسندی اجتناب کنی. الانوار البهیه
امام علی (ع) : بهترین ادب آن است که از خودت شروع کنی. ( ابتدا خودت را ادب کنی ) غررالحکم
امام علی (ع) : با ارزش ترین ادب حفظ جوانمردی است. غررالحکم
جلوه هایی از ادب
رسول خدا (ص) : مومن ادب الهی را به کار میگیرد ، هنگامی که
خدا به او گشایش دهد او هم توسعه می دهد و زمانی که خدا از او باز داشت ،
او هم مراعات و امساک می کند. غررالحکم
امام سجاد (ع) : بیماری شدیدی گرفتم ، پدرم فرمود : چه میل
داری ؟ گفتم : میل دارم از جمله کسانی باشم که در مقابل آنچه پروردگارم
برای من در نظر گرفته چیزی را پیشنهاد نکنم ( یعنی در مقابل امر خدا تسلیم
و راضی باشم ) پدرم فرمود : آفرین بر تو که شبیه ابراهیم خلیل (ع) هستی که
هنگامی که جبرئیل (ع) ( در حالی که او در میان آتش بود ) گفت : چه نیاز
داری ؟ ابراهیم (ع) فرمود : چیزی به پروردگارم پیشنهاد نمی کنم ، او خودش
برای من کافی است ، و بهترین وکیل است. بحارالانوار جلد ۴۶ صفحه ۶۷
کنیزی شاخه گلی برای امام حسن (ع) آورد ، امام بزرگوار فرمود :
تو در راه خدا آزاد شدی ، گفته شد چرا در مقابل یک شاخه گل او را آزاد
کردی ؟ فرمود : خداوند ما را تربیت و ادب آموخته است که فرمود : هنگامی که
به شما هدیه ای داده شد شما بهتر از آن را هدیه بدهید و هدیه بهتر از آزادی
او بود. بحارالانوار جلد ۸۴ صفحه ۲۷۳
از امام رضا (ع) نقل شده است که فرمود : از بعضی از عالمان آل
محمد (ص) یعنی ائمه (ع) سوال شد که ادب در نماز چیست ؟ فرمود : حضور قلب ،
فارغ بودن اعضا ، خوار و ذلیل ایستادن در مقابل پروردگار بزرگ ، بهشت را
طرف راست و جهنم را در طرف چپ خود ببیند و صراط را در مقابلش و خدا را جلوی
خودش در نظر بگیرد. بحارالانوار جلد ۸۴ صفحه ۲۴۶ حدیث ۳۷
مولا علی (ع) فرمود : هنگامی که کسی عطسه کرد ، به او بگویید :
یرحمکم الله ، یعنی خدا شما را مورد لطف و عنایت قرار دهد ، و او بگوید :
خداوند شما را ببخشد و مورد لطف قرار دهد زیرا خداوند فرمود : هنگامی که به
شما هدیه ای داده شد شما هم هدیه ای بهتر به او بدهید. بحارالانوار جلد
۸۴ صفحه ۲۷۳
امام صادق (ع) : کسی که ادب دارد باید در معلومات خود تحقیق و
کاوش کند و اقتضای ورع و پرهیزگاری این است که آنچه را که نمی داند
نگوید. مستدرک الوسائل جلد ۱۷ صفحه ۲۵۰ حدیث ۲۳
اقسام بی ادبی ها و تادیب بی ادبان
امام حسن عسگری (ع) : شادمانی کردن پیش ( شخص ) اندوهناک ، از ادب به دور است. تحف العقول صفحه ۷۸۴
امام صادق (ع) و امام باقر (ع) فرمودند : اگر جوانی از جوانان
شیعه پیش من آورده شود که دین شناس نیست او را ادب خواهم کرد. و امام باقر
(ع) میفرمود : در پی آگاهی و بصیرت ( دانایی ) باشید و گرنه شما از بادیه
نشینان خواهید بود. بحارالانوار جلد ۱ صفحه ۲۱۴ حدیث ۱۶
ابوهاشم جعفری گوید : خدمت امام رضا (ع) بودیم ، صحبت از عقل
و ادب شد ، امام (ع) فرمود : خرد هدیه ای از خداوند است و ادب زحمت است ( و
به دست آوردنی ) . پس هرکس در راه ادب زحمت بکشد به آن دست می یابد ، ولی
کسی که در مورد افزایش عقل خود را به زحمت اندازد جز نادانی چیزی عایدش
نمیشود. کافی جلد ۱ صفحه ۲۳ حدیث ۱۶
